ˆJeugdhulp 2018 Uitgave 2019

Transcriptie

1 ˆJeugdhulp 2018

2

3 Jeugdhulp 2018

4 Verklaring van tekens Niets (blanco) Een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen. Het cijfer is onbekend, onvoldoende betrouwbaar of geheim * Voorlopige cijfers ** Nader voorlopige cijfers tot en met /2019 Het gemiddelde over de jaren 2018 tot en met / 19 Oogstjaar, boekjaar, schooljaar enz., beginnend in 2018 en eindigend in / / 19 Oogstjaar, boekjaar, enz., 2016/ 17 tot en met 2018/ 19 In geval van afronding kan het voorkomen dat het weergegeven totaal niet overeenstemt met de som van de getallen. Colofon Uitgever Centraal Bureau voor de Statistiek Henri Faasdreef 312, 2492 JP Den Haag Prepress Centraal Bureau voor de Statistiek Ontwerp Edenspiekermann Inlichtingen Tel Via contactformulier: ISBN Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen/Bonaire, Verveelvoudigen is toegestaan, mits het CBS als bron wordt vermeld.

5 Inhoud Inleiding 4 1. Jongeren met jeugdhulp Ruim 9 procent van de Nederlandse jongeren ontvangt jeugdhulp Jongens ontvangen vaker jeugdhulp dan meisjes Jeugdhulpjongeren met verblijf ouder dan jongeren zonder verblijf Relatief meer jongeren met een migratieachtergrond krijgen jeugdhulp met verblijf Acht procent jeugdhulpontvangers ook in jeugdbescherming Hoogste aandeel jeugdhulp in Limburg en Utrecht Aantal hulptrajecten in 2018 toenomen Jeugdhulp steeds vaker doorverwezen door de gemeente Jeugdhulptrajecten duren meestal korter dan een jaar Jeugdhulptraject vaak volgens plan beëindigd 21 Begrippenlijst 23 Inhoud 3

6 Inleiding Sinds 1 januari zijn de gemeenten verantwoordelijk voor hulp aan jongeren. Dat is vastgelegd in de Jeugdwet. Om de gemeenten bij de uitvoering ervan te ondersteunen is in de Jeugdwet een regeling opgenomen voor het ontsluiten van beleidsinformatie. De beleidsinformatie betreft informatie over jeugdhulpgebruik en de inzet van jeugdbescherming en jeugdreclassering. Jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen dienen hierover gegevens aan het CBS te verstrekken. Meer dan 90 procent van de jeugdhulpaanbieders heeft aan deze verplichting voldaan. Voor de ontbrekende jeugdhulpverleners is niet gecorrigeerd. Hierdoor zullen de gepresenteerde cijfers enigszins een onderschatting zijn van de werkelijk verstrekte jeugdhulp. In deze rapportage staan de voorlopige 2) resultaten over jeugdhulp in De resultaten over jeugdbescherming en jeugdreclassering worden in een aparte rapportage beschreven. Jeugdhulp wordt gedefinieerd als de hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en/of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders. Het CBS verzamelt alleen gegevens over jeugdhulp die direct aan de jeugdhulpverlener wordt vergoed door de gemeente, de zogenaamde zorg in natura. Gegevens over jeugdhulp die door de cliënt zelf wordt vergoed met een persoonsgebonden budget (PGB), worden verstrekt door de Sociale verzekeringsbank (SVB). Particuliere jeugdhulp, waarbij de hulp door de ouders zelf wordt vergoed, valt buiten dit onderzoek Jongeren met jeugdhulp naar financieringsvorm * aantal aantal % Totaal % Alleen zorg in natura 91,1 92,5 94, ,0 Alleen persoonsgebonden budget 3,9 2,9 1, ,6 Zowel zorg in natura als persoonsgebonden budget 5,0 4,7 3, ,4 Personen van 0 tot en met 22 jaar. Alle grote jeugdhulpaanbieders, met meer dan 250 cliënten, hebben gegevens over 2018 aangeleverd. De kleinere jeugdhulpaanbieders zonder opgave ontbreken in de resultaten. De aldus ontstane onderschatting zal naar verwachting hooguit enkele procenten bedragen. Hierbij wordt uitgegaan van het aantal bij het CBS bekende jeugdhulpaanbieders. Nieuwe jeugdhulpaanbieders worden geacht zich bij het CBS aan te melden. Hierdoor is de gehanteerde lijst van jeugdhulpaanbieders mogelijk incompleet. 2) Jeugdhulpaanbieders hebben de gelegenheid om hun gegevens over 2018 nog tot en met juli 2019 te wijzigen waarna de definitieve resultaten worden vastgesteld. De ervaring leert dat de voorlopige resultaten 1 à 2 procent lager uitvallen dan de definitieve resultaten. 4 Jeugdhulp 2018

7 Uit tabel blijkt dat in 2018 ruim 415 duizend jongeren jeugdhulp hebben ontvangen. In 95 procent van de gevallen wordt de zorg direct door de gemeente aan de jeugdhulpverlener vergoed. Een klein deel van de jongeren met jeugdhulp, ruim anderhalf procent, maakte alleen gebruik van een PGB. Vergeleken met de jaren vanaf neemt het aantal jongeren met een PGB gestaag af. Voor het ingaan van de Jeugdwet op 1 januari was de jeugdhulp deels gefinancierd op grond van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en de Zorgverzekeringswet (Zvw) en deels door de provincies. Figuur toont het aantal jongeren dat jaarlijks vanaf 2011 jeugdhulp ontving 3) Jongeren met jeugdhulp x * Jeugdhulp uit AWBZ, Zvw en provinciaal gefinancierde jeugdzorg 2) Jeugdwet Personen van 0 tot en met 22 jaar. 2) Provinciaal gefinancierde jeugdzorg exclusief jeugdbescherming en jeugdreclassering. De gegevens van de SVB over jeugdhulpontvangers met een PGB bevat geen zorginhoudelijke informatie. Het vervolg van deze rapportage beschrijft daarom alleen de gegevens die door de jeugdhulpverleners aan het CBS zijn verstrekt. Overal waar in het vervolg jeugdhulp staat wordt dan ook bedoeld de jeugdhulp die is geleverd volgens het zorg in natura-principe. 3) Voor een beschrijving van de ontwikkelingen zie: jeugdzorg-voor-en-na-de-jeugdwet Inleiding 5

8 1. Jongeren met jeugdhulp

9 In 2018 kregen 409 duizend jongeren jeugdhulp. In 2017 waren dit er 400 duizend, een stijging van 2,3 procent. De meeste jongeren met jeugdhulp in 2018, ruim 68 procent, ontvingen ambulante jeugdhulp op de locatie van de jeugdhulpaanbieder en bijna 20 procent kreeg jeugdhulp van een wijk- of buurtteam van de gemeente. Het aantal jongeren met jeugdhulp in het eigen netwerk steeg in 2018 met 15 duizend ten opzichte van Het aantal jongeren met een andere vorm van jeugdhulp zonder verblijf bleef nagenoeg gelijk Jongeren met jeugdhulp en jongeren met jeugdhulp zonder verblijf x Totaal jeugdhulp Totaal jeugdhulp zonder verblijf Jeugdhulp uitgevoerd door het wijk- of buurtteam Ambulante jeugdhulp op locatie van de aanbieder Daghulp op locatie van de aanbieder Jeugdhulp in het netwerk van de jeugdige * Personen van 0 tot en met 22 jaar. Jongeren met meerdere hulpvormen komen meerdere malen in de figuur voor. Bijna 43 duizend jongeren kregen in 2018 jeugdhulp met verblijf. Dat is ruim 10 procent van alle jongeren met jeugdhulp. Hiervan waren bijna 21 duizend jongeren in een pleeggezin opgenomen, 6 duizend waren ondergebracht in gezinsgerichte opvang en hadden jongeren een gesloten plaatsing (figuur 1.0.2). Ruim 18 duizend jongeren kregen een andere vorm van jeugdhulp met verblijf, dit zijn er bijna 4 duizend minder dan in Jongeren met jeugdhulp 7

10 1.0.2 Jongeren met jeugdhulp met verblijf x Totaal jeugdhulp met verblijf Pleegzorg Gezinsgericht Gesloten plaatsing Overige jeugdhulp met verblijf 2) * Personen van 0 tot en met 22 jaar. Jongeren met meerdere hulpvormen komen meerdere malen in de figuur voor. 2) Verblijf bij een jeugdhulpaanbieder anders dan pleegzorg, gezinsgerichte jeugdhulp of gesloten plaatsing. 1.1 Ruim 9 procent van de Nederlandse jongeren ontvangt jeugdhulp Jeugdhulp is in principe bedoeld voor personen tot 18 jaar. Een uitzondering hierop vormt de pleegzorg. Met ingang van 1 juli 2018 kunnen pleegkinderen, indien zij dat wensen, standaard tot 21 jaar in hun pleeggezin verblijven. In uitzonderlijke gevallen kan jeugdhulp worden voortgezet tot de leeftijd van 23 jaar. Van alle ruim 4,4 miljoen jongeren in de leeftijd van 0 tot 23 jaar kreeg 9,2 procent jeugdhulp in Als de groep van 18 tot en met 22 jaar buiten beschouwing gelaten wordt, ontving 11,7 procent van alle jongeren jeugdhulp in deze periode. 8 Jeugdhulp 2018

11 1.1.1 Jeugdhulp naar demografische kenmerken van de jongere, 2018* Jongeren met jeugdhulp Totaal jongeren in Nederland (op 1 januari 2018) totaal zonder verblijf met verblijf aantal Totaal Geslacht Jongens Meisjes Leeftijd in klassen 0 tot en met 3 jaar tot en met 11 jaar tot en met 17 jaar tot en met 22 jaar (Migratie)achtergrond Nederlands Overig westers Niet-westers Personen van 0 tot en met 22 jaar. Jongeren met meerdere vormen van jeugdhulp komen meerdere malen in de figuur voor. 1.2 Jongens ontvangen vaker jeugdhulp dan meisjes In 2018 ontvingen veel meer jongens dan meisjes jeugdhulp. Dit gold zowel voor jeugdhulp met verblijf als voor jeugdhulp zonder verblijf. In totaal kregen bijna 177 duizend meisjes en 232 duizend jongens jeugdhulp. Het aandeel meisjes is bij jeugdhulp met verblijf, 46 procent, wel groter dan bij jeugdhulp zonder verblijf, 43 procent (figuur Jongeren met jeugdhulp naar geslacht % * * * * Totaal Nederland Totaal jeugdhulp Jeugdhulp zonder verblijf Jeugdhulp met verblijf Jongens Meisjes Personen van 0 tot en met 22 jaar. Jongeren met jeugdhulp 9

12 1.3 Jeugdhulpjongeren met verblijf ouder dan jongeren zonder verblijf De helft van alle jongeren met jeugdhulp was tussen 4 en 11 jaar oud, 205 duizend in Dat komt overeen met 13,9 procent van alle kinderen in Nederland in deze leeftijdsklasse. Bijna 162 duizend jongeren van 12 tot 17 jaar ontvingen jeugdhulp, dit is 13,3 procent van alle Nederlandse jongeren in deze leeftijdscategorie. Er is een groot verschil in leeftijd per hulpvorm. Van de jongeren met jeugdhulp zonder verblijf was 58 procent jonger dan 12 jaar, bij jeugdhulp met verblijf was 43 procent jonger dan 12 jaar Jongeren met jeugdhulp naar leeftijd % * Totaal Nederland 2) * * * Totaal jeugdhulp Jeugdhulp zonder verblijf Jeugdhulp met verblijf 0-3 jaar 4-11 jaar jaar 18 jaar en ouder Personen van 0 tot en met 22 jaar. 2) De leeftijdscategorie 18 jaar en ouder is hier weggelaten omdat slechts een klein deel van deze jongeren jeugdhulp ontvangt. 1.4 Relatief meer jongeren met een migratieachtergrond krijgen jeugdhulp met verblijf Van de 409 duizend jongeren met jeugdhulp in 2018 hadden 307 duizend (75 procent) een Nederlandse achtergrond, ruim 71 duizend (17,5 procent) een niet-westerse en bijna 31 duizend (7,5 procent) een westerse migratieachtergrond. Zij vormen op dit punt een redelijke afspiegeling van alle Nederlandse jongeren. Van hen heeft 73,8 procent een Nederlandse achtergrond en heeft 17,8 procent een niet-westerse en 8,4 procent een westerse migratieachtergrond. 10 Jeugdhulp 2018

13 Jongeren die jeugdhulphulp met verblijf ontvingen hadden relatief vaker een migratieachtergrond. Van hen had 22,2 procent een niet-westerse en 8,6 een westerse migratieachtergrond Jongeren met jeugdhulp naar migratieachtergrond % * * * * Totaal Nederland Totaal jeugdhulp Jeugdhulp zonder verblijf Jeugdhulp met verblijf Nederlands Overig westers Niet-westers Personen van 0 tot en met 22 jaar. 1.5 Acht procent jeugdhulpontvangers ook in jeugdbescherming De meeste jongeren met jeugdhulp in 2018 ontvingen in dezelfde periode geen andere vorm van jeugdzorg. Ruim 35 duizend jongeren ontvingen naast jeugdhulp ook jeugdbescherming en/of jeugdreclassering (tabel Er waren jongeren (0,3 procent) die zowel jeugdhulp als jeugdbescherming en jeugdreclassering kregen. Jongeren kunnen pas vanaf 12 jaar een jeugdreclasseringsmaatregel opgelegd krijgen en jeugdbescherming houdt op zodra de jongere de leeftijd van achttien jaar bereikt. Jongeren met jeugdhulp 11

14 1.5.1 Samenloop jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering naar leeftijdscategorie, 2018* Totaal 0 tot en met 3 jaar 4 tot en met 11 jaar 12 tot en met 17 jaar 18 tot en met 22 jaar aantal jongeren Alleen jeugdhulp Alleen jeugdbescherming Alleen jeugdreclassering Jeugdhulp en jeugdbescherming Jeugdhulp en jeugdreclassering Jeugdbescherming en jeugdreclassering Jeugdhulp en jeugdbescherming en jeugdreclassering Jongeren die in 2018 jeugdhulp, jeugdbescherming of jeugdreclassering hadden. Vergeleken met de afgelopen vier jaar, is geen duidelijke ontwikkeling in samenloop te zien (tabel 1.5.2). Het aandeel jongeren met alleen jeugdreclassering lijkt te dalen evenals het aandeel jongeren dat zowel jeugdhulp als jeugdbescherming krijgt. De verschillen zijn echter heel klein Samenloop jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering * aantal jongeren Totaal jongeren met jeugdzorg % Alleen jeugdhulp 86,0 87,6 88,3 88,6 Alleen jeugdbescherming 2,9 2,2 1,8 1,9 Alleen jeugdreclassering 1,6 1,4 1,2 1,1 Jeugdhulp en jeugdbescherming 8,0 7,5 7,4 7,3 Jeugdhulp en jeugdreclassering 0,9 0,9 1,0 0,8 Jeugdbescherming en jeugdreclassering 0,1 0,1 0,1 0,1 Jeugdhulp en jeugdbescherming en jeugdreclassering 0,4 0,3 0,3 0,3 12 Jeugdhulp 2018

15 1.6 Hoogste aandeel jeugdhulp in Limburg en Utrecht Van de in totaal 409 duizend jongeren met jeugdhulp in 2018 woonden er 96 duizend in Zuid-Holland. Zeeland had het kleinste aantal, bijna 9 duizend Zeeuwse jongeren ontvingen jeugdhulp. De meeste jongeren in jeugdhulp kwamen uit Rotterdam en Amsterdam (beide ruim 18 duizend) en Den Haag (14 duizend). Echter, wanneer we kijken naar het aandeel van de jongeren met jeugdhulp ten opzichte van alle jongeren in de gemeente, dan blijkt dat in de jeugdregio s Zuid-Limburg, Utrecht Stad en Midden-Limburg Oost ongeveer 15 procent van de jongeren tot 18 jaar jeugdhulp kreeg (zie figuur 1.6.2). Dezelfde regio s hadden ook het hoogste percentage jongeren van 18 jaar en ouder met jeugdhulp, namelijk ruim 3 procent. Ook in Noordoost Nederland was het aandeel jongeren met jeugdhulp relatief hoog Aantal jongeren met jeugdhulp als percentage van het totale aantal jongeren, naar gemeentegrootte, 2018* % van het totale aantal personen van 0 tot en met 17 jaar % van het totale aantal personen van 18 tot en met 22 jaar Totaal Nederland 11,70 1,20 Gemeenten met: Minder dan inwoners 8,25 0, tot inwoners 10,11 0, tot inwoners 10,31 0, tot inwoners 11,13 0, tot inwoners 11,75 1, tot inwoners 12,88 0, tot inwoners 11,57 1, inwoners of meer 13,38 2,33 In relatie tot de bevolkingsomvang van de gemeente, werd relatief de meeste jeugdhulp verleend in gemeenten met 250 duizend inwoners of meer, dat zijn de vier grote steden (tabel Van de kinderen jonger dan 18 jaar ontving bij die gemeenten bijna 13,4 procent jeugdhulp. In de categorie jongeren van 18 tot en met 22 jaar werd in de grote steden met meer dan 250 duizend inwoners jeugdhulp geleverd aan iets meer dan 2,3 procent van de jongeren. Volgens het woonplaatsbeginsel. Zie: Jongeren met jeugdhulp 13

16 1.6.2 Jongeren met jeugdhulp als percentage van het totale aantal jongeren, naar gemeente en jeugdregio, 2018* 5,70 tot 9,11 9,12 tot 10,30 10,31 tot 11,54 11,55 tot 13,03 13,04 tot 18,43 8,59 tot 10,46 10,47 tot 11,02 11,03 tot 11,75 11,76 tot 13,04 13,05 tot 15,07 0,00 tot 0,36 0,37 tot 0,60 0,61 tot 0,88 0,89 tot 1,39 1,40 tot 5,36 0,34 tot 0,76 0,77 tot 0,86 0,87 tot 1,28 1,29 tot 1,71 1,72 tot 3,52 Bovenste figuren: personen van 0 tot en met 17 jaar. Onderste figuren: personen van 18 tot en met 22 jaar. 14 Jeugdhulp 2018

17 Wat is een hulptraject? De cijfers van het CBS over dit onderwerp gaan soms over de (aantallen) jongeren en soms over de (aantallen) jeugdhulptrajecten. Een hulptraject bestaat uit een combinatie van hulpvorm en aanvangsdatum. Een jongere kan per verslagperiode één jeugdhulptraject doorlopen, maar ook meerdere hulptrajecten na elkaar, of meerdere hulptrajecten tegelijkertijd. Omdat een jongere meerdere trajecten kan doorlopen, verschilt het aantal jeugdhulptrajecten van het aantal jongeren dat het CBS rapporteert: het aantal hulptrajecten komt hoger uit. Als een jongere tegelijkertijd meerdere hulptrajecten doorloopt met dezelfde hulpvorm bij dezelfde jeugdhulpaanbieder, dan worden deze trajecten samengenomen. In de cijfers tellen deze dan mee als één doorlopend hulptraject. Dit gebeurt ook als de aanvangsdatums verschillen: het gaat erom dat de hulptrajecten elkaar overlappen. De aanvangsdatum wordt in dat geval gezien als de datum waarop de hulp voor het eerst is gestart, en de einddatum is de datum waarop de laatste hulp werd beëindigd. Jongeren met jeugdhulp 15

18 2. Aantal hulptrajecten in 2018 toenomen

19 In 2018 waren 567 duizend jeugdhulptrajecten actief. Dat waren er 9 duizend meer dan in Het aantal trajecten jeugdhulp door het wijk- of buurtteam bleef gelijk, de overige jeugdhulp zonder verblijf steeg met 3,4 procent en de jeugdhulp met verblijf daalde met 9 procent (figuur Jeugdhulptrajecten x * Totaal * Jeugdhulp zonder verblijf, uitgevoerd door het wijkof buurtteam * Overige jeugdhulp zonder verblijf * Jeugdhulp met verblijf Trajecten die over meerdere perioden liepen komen meerdere malen in de figuur voor. Gedurende 2018 zijn meer jeugdhulptrajecten begonnen dan er zijn beëindigd. Op 1 januari waren ruim 284 duizend jeugdhulptrajecten actief en op 31 december waren dat er 357 duizend, een toename van meer dan 25 procent (tabel 2.0.2). In de geestelijke gezondheidszorg (GGz) werd veelal geregistreerd aan de hand van de diagnose- behandelcombinaties (DBC). Deze systematiek is per 1 januari 2018 afgeschaft voor jeugd-ggz. Het gevolg van deze afschaffing is dat sommige jeugdhulpaanbieders hun DBC s op 31 december 2017 om administratieve reden hebben afgesloten. Veelal liep de zorg gewoon door en werden voor deze jongeren nieuwe jeugdhulptrajecten aangeleverd met als startdatum 1 januari Door deze manier van registreren is het aantal inschrijvingen op 1 januari 2018 relatief groot en geeft het een vertekend beeld van de werkelijke in- en uitstroom. Daarom is er voor gekozen om in deze rapportage de instroom te definiëren als nieuwe trajecten met een begindatum vanaf 2 januari In totaal zijn ruim 567 duizend hulptrajecten actief geweest: deze trajecten liepen op enig moment tijdens Daarvan betrof het 515 duizend keer een hulptraject zonder verblijf en 52 duizend keer een hulptraject met verblijf. De relatieve uitstroom, dat wil zeggen de uitstroom ten opzichte van het totaal aantal actieve hulptrajecten, is het grootst bij gesloten plaatsing. Van alle trajecten die in het jaar actief waren, is 67 procent in deze periode afgesloten. Aantal hulptrajecten in 2018 toenomen 17

20 2.0.2 Stromen van jeugdhulptrajecten, naar hulpvorm, 2018* Beginstand (1 januari 2018) Instroom Uitstroom Eindstand (31 december 2018) Actief in ) aantal jeugdhulptrajecten Totaal jeugdhulp Totaal zonder verblijf waarvan: Uitgevoerd door het wijk- of buurtteam Ambulante jeugdhulp op locatie van de aanbieder Daghulp op locatie van de aanbieder Jeugdhulp in het netwerk van de jeugdige Totaal met verblijf waarvan: Pleegzorg Gezinsgericht Gesloten plaatsing Overig met verblijf 3) Jeugdhulptrajecten van personen van 0 tot en met 22 jaar. 2) Jeugdhulptrajecten die op enig moment tijdens 2018 liepen. 3) Verblijf bij een jeugdhulpaanbieder anders dan pleegzorg, gezinsgerichte jeugdhulp of gesloten plaatsing. Ruim 27 procent van de nieuwe jeugdhulptrajecten in 2018 was herhaald beroep (figuur 2.0.3). Dat wil zeggen dat bij 27 procent van de gestarte jeugdhulptrajecten, de jongere in de vijf voorafgaande jaren al eerder jeugdhulp had. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt naar het soort jeugdhulp dat eerder is ontvangen. Van de nieuwe trajecten in 2017 was 25 procent herhaald beroep. Overige jeugdhulp zonder verblijf kent het hoogste percentage herhaald beroep, 29 procent van de nieuwe trajecten in Aandeel herhaald beroep % Totaal jeugdhulp Jeugdhulp zonder verblijf, uitgevoerd door het wijkof buurtteam Overige jeugdhulp zonder verblijf Jeugdhulp met verblijf * 18 Jeugdhulp 2018

21 2.1 Jeugdhulp steeds vaker doorverwezen door de gemeente Van alle hulptrajecten uit 2018 zijn er ruim 165 duizend gestart na verwijzing door de gemeente (figuur Dit is 8,5 procent meer dan in De huisarts blijft vooralsnog de grootste verwijzer met 194 duizend trajecten in Dit is echter 4,5 procent lager dan de 204 duizend verwijzingen in Ook het aantal verwijzingen door medisch specialist Jeugdhulptrajecten naar verwijzer Gemeentelijke toegang * Huisarts * Jeugdarts * Gecertificeerde instelling * Medisch specialist * Rechter, Officier van Justitie, functionaris Justitiële jeugdinrichting * Geen verwijzer 2) * Onbekend * aantal jeugdhulptrajecten x Jeugdhulptrajecten van personen van 0 tot en met 22 jaar. 2) Jeugdhulp die vrij toegankelijk is. Aantal hulptrajecten in 2018 toenomen 19

22 daalde ten opzichte van Het aantal jeugdhulptrajecten dat werd verwezen door de jeugdarts of door gecertificeerde instellingen bleef nagenoeg ongewijzigd. Er waren bijna 59 duizend jeugdhulptrajecten zonder verwijzer. Dit betreft jeugdhulptrajecten waarvoor geen verwijzing nodig is, de zogenaamde vrij toegankelijke jeugdhulp. De gemeente bepaalt zelf welke jeugdhulp vrij toegankelijk is. Dat kan dus per gemeente anders zijn. Daarnaast hadden 53 duizend trajecten een onbekende verwijzer. Deze categorie is bedoeld voor trajecten die voor 1 januari zijn begonnen en waarvan de verwijzer niet meer te achterhalen was, maar wordt door sommige jeugdhulpaanbieders ook gebruikt voor trajecten met een latere startdatum. 2.2 Jeugdhulptrajecten duren meestal korter dan een jaar Van alle bijna 210 duizend jeugdhulptrajecten die in 2018 zijn beëindigd (de uitstroom, zie tabel 2.0.2), hebben er ruim 47 duizend korter dan drie maanden geduurd (23 procent). Ruim 72 procent van alle afgesloten jeugdhulptrajecten duurde korter dan een jaar Doorlooptijd van verleende jeugdhulp, naar hulpvorm, 2018* Duur van het jeugdhulptraject 0 tot 3 maanden 3 tot 6 maanden 6 tot 12 maanden 12 tot 36 maanden langer dan 36 maanden aantal jeugdhulptrajecten Totaal Totaal zonder verblijf waarvan: Uitgevoerd door het wijk- of buurtteam Ambulante jeugdhulp op locatie van de aanbieder Daghulp op locatie van de aanbieder Jeugdhulp in het netwerk van de jeugdige Totaal met verblijf waarvan: Pleegzorg Gezinsgericht Gesloten plaatsing Overig met verblijf 2) Jeugdhulptrajecten van personen van 0 tot en met 22 jaar, die zijn beëindigd ) Verblijf bij een jeugdhulpaanbieder anders dan pleegzorg, gezinsgerichte jeugdhulp of gesloten plaatsing. 20 Jeugdhulp 2018

23 Een jeugdhulptraject duurde in 2018 gemiddeld 338 dagen. Trajecten met gesloten plaatsing duren met gemiddeld 167 dagen het kortst. Pleegzorgtrajecten duurden gemiddeld ruim twee keer zo lang als een gemiddeld traject, namelijk 763 dagen (tabel 2.3.2). Opvallend is de stijging van de gemiddelde duur van trajecten jeugdhulp uitgevoerd door het wijk- of buurtteam. Waarschijnlijk is dit het gevolg van de oprichting van deze teams vanaf. Hoe langer deze teams bestaan des te langer kan ook de periode zijn waarin een jongere hulp krijgt Gemiddelde duur van de verleende jeugdhulp, naar hulpvorm * dagen Totaal Totaal zonder verblijf waarvan: Uitgevoerd door het wijk- of buurtteam Ambulante jeugdhulp op locatie van de aanbieder Daghulp op locatie van de aanbieder Jeugdhulp in het netwerk van de jeugdige Totaal met verblijf waarvan: Pleegzorg Gezinsgericht Gesloten plaatsing Overig met verblijf 2) Jeugdhulptrajecten van personen van 0 tot en met 22 jaar, die zijn beëindigd ) Verblijf bij een jeugdhulpaanbieder anders dan pleegzorg, gezinsgerichte jeugdhulp of gesloten plaatsing. 2.3 Jeugdhulptraject vaak volgens plan beëindigd Van alle jeugdhulptrajecten die in 2018 werden afgesloten, werden ruim 166 duizend trajecten beëindigd volgens plan (figuur Dit komt overeen met ruim 79 procent van de afgesloten trajecten. Naast het beëindigen volgens plan werd 12 procent van de trajecten voortijdig afgesloten in overeenstemming tussen cliënt en aanbieder. Eenzijdige beëindiging door de jeugdige of door de aanbieder kwam veel minder vaak voor: respectievelijk in 4 en 2 procent van de gevallen. Aantal hulptrajecten in 2018 toenomen 21

24 2.3.1 Beëindigde jeugdhulptrajecten, naar reden beëindiging Beëindigd volgens plan * Voortijdig afgesloten: in overeenstemming * Voortijdig afgesloten: eenzijdig door de cliënt * Voortijdig afgesloten: eenzijdig door de aanbieder * Voortijdig afgesloten: wegens externe omstandigheden * % Jeugdhulptrajecten van personen van 0 tot en met 22 jaar, beëindigd in verslagperiode. In 2018 werden, vergeleken met 2017, relatief veel minder trajecten afgesloten wegens externe omstandigheden. Dit is waarschijnlijk te wijten aan de eerder beschreven afschaffing van de DBC-systematiek in de jeugd-ggz. Veel trajecten zijn destijds op 31 december administratief afgesloten (externe omstandigheid) en op 1 januari 2018 weer opnieuw gestart. Meer informatie over jeugdhulp kunt u vinden op de website van het CBS: Onderzoeksbeschrijving Beleidsinformatie Jeugd Tabellen Jeugdzorg na Jeugdhulp 2018

25 Begrippenlijst Jeugdhulp Conform artikel 1.1 van de Jeugdwet is jeugdhulp: 1. ondersteuning van en hulp en zorg, niet zijnde preventie, aan jongeren en hun ouders bij het verminderen, stabiliseren, behandelen en opheffen van of omgaan met de gevolgen van psychische problemen en stoornissen, psychosociale problemen, gedragsproblemen of een verstandelijke beperking van de jeugdige, of opvoedingsproblemen van ouders; 2. het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijk verkeer en van het zelfstandig functioneren van jongeren met een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking, een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem en die de leeftijd van achttien jaar nog niet hebben bereikt, en 3. het ondersteunen bij of het overnemen van activiteiten op het gebied van de persoonlijke verzorging gericht op het opheffen van een tekort aan zelfredzaamheid bij jongeren met een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking of een somatische of psychiatrische aandoening of beperking, die de leeftijd van achttien jaar nog niet hebben bereikt, met dien verstande dat de leeftijdgrens van achttien jaar niet geldt voor jeugdhulp in het kader van jeugdstrafrecht; In de Jeugdwet zijn randvoorwaarden en kwaliteitseisen opgenomen waaraan de jeugdhulp en/of jeugdhulpaanbieders moeten voldoen, zoals dossiervorming, een plan (hulpverleningsplan, behandelplan) en bewaking en beheersing van de kwaliteit. Voor de jeugdhulp waarover aan het CBS gerapporteerd moet worden gelden al deze randvoorwaarden en eisen. Als een jeugdhulpaanbieder een jeugdige (anonieme) adviezen of consulten biedt, ook al is dat voorafgaande aan de start van jeugdhulp, dan geldt dit niet als jeugdhulp waarover gegevens verstrekt moeten worden aan het CBS. Dit geldt tevens voor het verstrekken van folders en overige vormen van informatie De volgende vormen van jeugdhulp worden onderscheiden: Jeugdhulp zonder verblijf Hulp en zorg zoals deze bedoeld en beschreven is in de Jeugdwet (2014). Het betreft hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders. De jongere verblijft thuis, in het eigen gezin. Of anders gezegd, de jongere slaapt thuis. In ieder geval formeel. Het kan zijn dat de jongere bij opa en oma slaapt of bij iemand anders, echter dit is dan niet formeel zo geregeld. Begrippenlijst 23

26 Uitgevoerd door het wijk- of buurtteam Nagenoeg elke gemeente werkt met de inzet van wijk- of buurtteams. Soms beperken deze teams zich tot het coördineren van de hulp aan de jongere, maar veelal bieden deze teams ook zelf hulp. De jeugdhulp die door een wijkof buurtteam wordt uitgevoerd bevindt zich vaak op de grens tussen het voorkomen van problemen (preventie) en de hulp bij problemen (jeugdhulp). In principe wordt preventie niet tot de jeugdhulp gerekend zoals het CBS daarover rapporteert. Een gemeente mag echter bij de aanlevering van gegevens aan het CBS zelf bepalen welke activiteiten zij tot de jeugdhulp rekent. Ambulante jeugdhulp op locatie van de aanbieder Ambulante jeugdhulp op locatie betreft ambulante hulp of groepsgesprekken op het kantoor waarbij in principe één (algemene) expertise tegelijkertijd binnen de hulpverlening wordt ingezet. Daghulp op locatie van de aanbieder Bij daghulp is een begeleider of hulpverlener minimaal een dagdeel in de nabije omgeving van de jongere. De hulp kan individueel plaatsvinden, maar ook in een groep. Dagbesteding en dagstructurering vallen hier ook onder. Daghulp vindt plaats op de locatie van de aanbieder. Een belangrijk kenmerk van de dagbehandeling is dat een multidisciplinair team voor de dagbehandeling wordt ingezet. Het gaat bijvoorbeeld om een combinatie van fysiotherapie, gedragstherapie en psychotherapie die tijdens de dagbehandeling wordt ingezet. Jeugdhulp in het netwerk van de jongere Jeugdhulp in het netwerk van de jongere vindt plaats bij de jongere thuis, op school of elders in het netwerk van de jongere. In ieder geval niet op locatie bij de aanbieder. De intensiteit kan variëren van één of enkele uren tot 24 uur per dag. Jeugdhulp met verblijf Hulp en zorg zoals deze bedoeld en beschreven is in de Jeugdwet (2014). Het betreft hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders. De jongere verblijft elders. Of anders gezegd, de jongere slaapt formeel niet thuis in het eigen gezin. Dit betekent dat het hier alleen om de verblijfsvormen gaat waarbij er sprake is van een overnachting. Ook verblijf in logeerhuizen, alleen tijdens weekenden of juist door de week, vallen onder jeugdhulp met verblijf. Pleegzorg Vorm van jeugdhulp waarbij een jongere (tijdelijk) wordt opgenomen in een pleeggezin en waarbij pleegkind, pleegouders en eigen ouders worden begeleid door een pleegzorgaanbieder. Gezinsgericht Alle vormen van verblijf die een gezinssituatie benaderen, maar geen pleegzorg zijn. Te denken valt aan gezinshuizen, logeerhuizen en zorgboerderijen waar overnacht wordt. Gesloten plaatsing De jongere verblijft bij een jeugdhulpaanbieder op basis van een machtiging gesloten jeugdzorg of op basis van een machtiging BOPZ (Wet Bijzondere Opname Psychiatrische Ziekenhuizen). 24 Jeugdhulp 2018

27 Overig verblijf bij een jeugdhulpaanbieder De jongere verblijft op de accommodatie van de jeugdhulpaanbieder, veelal in een groep met andere jongeren. In feite betreft het alle vormen van verblijf die niet onder een van de voorgaande categorieën vallen. Hieronder vallen ook begeleid wonen en kamertraining. Herhaald beroep Een jeugdhulptraject wordt als herhaald beroep gezien, als de desbetreffende jongere in de vijf jaar voorafgaand aan de verslagperiode jeugdhulp heeft ontvangen. Gecertificeerde instelling Gecertificeerde instellingen zijn organisaties die, conform de Jeugdwet, maatregelen van jeugdbescherming en jeugdreclassering uitvoeren. Deze instellingen moeten in het bezit zijn van een certificaat. Daarvoor moeten zij aan een aantal eisen voldoen gericht op het borgen van de kwaliteit van de uitvoering van de jeugdbescherming en jeugdreclassering. Jeugdbescherming Jeugdbescherming is een maatregel die de rechter dwingend oplegt. Het doel van de kinderbeschermingsmaatregelen is het opheffen van de bedreiging voor de veiligheid en ontwikkeling van het kind. Een kind of jongere wordt dan onder toezicht gesteld of onder voogdij geplaatst. Jeugdreclassering Jeugdreclassering is een combinatie van begeleiding en controle voor jongeren vanaf 12 jaar, die voor hun 18e verjaardag met de politie of leerplichtambtenaar in aanraking zijn geweest en een proces-verbaal hebben gekregen. Indien de persoonlijkheid van de dader of de omstandigheden waaronder de overtreding of het misdrijf is begaan daartoe aanleiding geven, bijvoorbeeld bij jongvolwassenen met een verstandelijke beperking, kan het jeugdstrafrecht eveneens worden toegepast op jongvolwassenen in de leeftijd 18 tot en met 22 jaar. De jongere krijgt op maat gesneden begeleiding van een jeugdreclasseringswerker om te voorkomen dat hij of zij opnieuw de fout ingaat. Jeugdreclassering kan worden opgelegd door de kinderrechter of de officier van Justitie. Jeugdreclassering kan ook op initiatief van de Raad voor de Kinderbescherming in het vrijwillige kader worden opgestart. Verwijzer De organisatie of persoon die de jongere en/of zijn/haar ouders heeft verwezen naar de jeugdhulp. Het betreft organisaties of personen die rechtstreeks jongeren en hun ouders op grond van de Jeugdwet kunnen doorverwijzen naar jeugdhulp. De Jeugdwet stelt dat tussen gemeenten en betrokkenen afspraken worden gemaakt over de voorwaarden waaronder en wijze waarop de rechtstreekse verwijzing verloopt. Gemeentelijke toegang De jongere is door de gemeente of een gemeentelijke organisatie aangemeld bij een jeugdhulpaanbieder. Hieronder vallen ook de verwijzingen van de politie, Veilig Thuis organisaties en het onderwijs. Begrippenlijst 25